5. Nie można zobaczyć zmian rozwojowych, można jedynie o nich wnioskować na podstawie zmian zachowania w różnych sytuacjach.
6.
7. Rozwój NORMATYWNY badania dotyczące prawidłowości rozwoju wszystkich dzieci Rozwój IDIOGRAFICZNY badania dotyczące różnic indywidualnych
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15. Porównanie masy ciała i wielkości dziecka w poszczególnych okresach rozwoju prenatalnego Okres rozwoju Wielkość ciała Masa ciała Pierwszy miesiąc 5 mm Drugi miesiąc 2,5 cm 28 gramów Trzeci miesiąc 7,5 cm 45 gramów Czwarty miesiąc 12 cm 130 gramów Piąty miesiąc 20 cm 500 gramów Szósty miesiąc 30 cm 800 gramów Siódmy, ósmy Zwiększenie o około 50% 250 gramów na tydzień Dziewiąty miesiąc Średnio 52 cm Średnio 3200 gramów
16.
17. Czynniki zaburzające rozwój prenatalny czynniki przyczyna genetyczne Przekazywane dziedzicznie lub spowodowane działaniem na komórki rozrodcze: zygotę i embrion szkodliwych czynników powodujących zmiany materiału dziedzicznego aberracje chromosomowe strukturalne aberracje chromosomowe liczbowe mutacje monogenowe mutacje poligenowe Paragenetyczne i pozagenetyczne Genetyczno-konstytucjonalne właściwości matki stanowiące tzw. regulator matczyny, wpływający na modyfikację predyspozycji genetycznych dziecka wirus pasożyt promieniowanie toksyny niedotlenienie Stany niedoborowe ilościowe (niedożywienie) i jakościowe (niedobory witamin) Choroby matki Komplikacje ciążowe Stres matki Urazy okołoporodowe
18. Teratogeny – leki terapeutyczne Leki Możliwy skutek Aspiryna w dużych ilościach – poronienie, krwawienie, kłopoty noworodka z oddychaniem Barbituraty kłopoty noworodka z oddychaniem DES (lek zapobiegający poronieniom) anomalie narządów płciowych obu płci, rak pochwy i szyjki macicy u kobiet Izoretyna (wit. A używana przy leczeniu wysypek zniekształcenia głowy i uszu, uszkodzenia serca i centralnego układu nerwowego Fenytoina (lek rozkurczowy) trzykrotny wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia wad serca i zahamowania wzrostu Streptomycyna utrata słuchu Tetracyklina Najczęściej plamy na zębach, może wpływać na rozwój kości Talidomid Deformacje kończyn, deficyty sensoryczne, uszkodzenia narządów wewnętrznych, śmierć
19. Teratogeny – narkotyki Narkotyki Możliwy skutek Kokaina i „crack” zahamowanie wzrostu, przedwczesny poród, drażliwość noworodka, syndrom głodu narkotycznego Heroina i metadon zahamowanie wzrostu, przedwczesny poród, drażliwość noworodka, syndrom głodu narkotycznego, syndrom nagłej śmierci LSD i marihuana Przy znacznych ilościach – prawdopodobny powód przedwczesnych porodów i zahamowań wzrostu, uważane za przyczynę odrywania się kawałków chromosomów, ale efekt ten nie jest pewny
20. Teratogeny – warunki związane z matką Warunki związane z matką Możliwy skutek Wiek nastoletnie matki oraz kobiety powyżej 35 roku życia mają dzieci z niższa wagą urodzeniową niż matki w optymalnym wieku rozrodczym, prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z syndromem Downa rośnie wraz z wiekiem Alkohol uszkodzenia mózgu, serca, zahamowanie wzrostu, opóźnienie umysłowe, płodowy zespół alkoholowy Cukrzyca trzykrotny wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia wszystkich typów wad wrodzonych, nie wyłączając takich jak: bezmózgowie, rozszczepienie kręgosłupa, wady wrodzone serca Niedożywienie wzrost prawdopodobieństwa zahamowania wzrostu, wcześniactwo, kłopoty z koncentracja uwagi, małe zdolności społeczne, szczególnie wtedy gdy matka była niedożywiona w okresie poprzedzającym ciążę Fenyloketonuria opóźnienia rozwojowe mózgu i głowy, opóźnienie umysłowe, wady serca Papierosy zahamowanie wzrostu, wcześniactwo
21. Teratogeny – infekcje Infekcje Możliwy skutek AIDS wrodzone deformacje, dziecko bezbronne wobec infekcji Cytomegalowirus głuchota, ślepota, anomalie rozwoju głowy i mózgu, opóźnienie umysłowe Liszaje opóźnienie umysłowe, uszkodzenie oczu, śmierć Różyczka opóźnienie umysłowe, uszkodzenie oczu, głuchota, wady wrodzone Syfilis opóźnienie umysłowe, poronienie, ślepota, głuchota, śmierć Toksoplazmoza anomalie rozwoju głowy i mózgu, opóźnienie umysłowe
22. Teratogeny – zagrożenia środowiskowe Zagrożenia środowiskowe Możliwy skutek Ołów Poronienie, anemia, opóźnienie umysłowe Rtęć Anomalie rozwoju głowy i mózgu, brak koordynacji motorycznej, opóźnienie umysłowe, PCV Zahamowanie wzrostu Promieniowanie Białaczka, anomalie rozwoju głowy i ciała, rak, zmiany genetyczne, poronienie, urodzenie martwego dziecka
23. Ocena funkcji noworodka Skala Virginii Apgar Skala ocen: Zabarwienie skóry 0 1 2 Czynność serca 0 1 2 Odruchy 0 1 2 Napięcie mięśniowe 0 1 2 Czynność oddychania 0 1 2 7 - 10 Dobry stan 4 - 6 Średni stan (tlen) 0 - 3 Ciężki stan – konieczne wspomaganie akcji oddechowej
24. Odruchy noworodka Odruchy wspólne dla noworodka i dorosłego Mruganie zamykanie powiek przy próbie dotknięcia rogówki Odruch źrenicowy zwężanie się źrenicy pod wpływem światła Ssania Połykania Wydalania moczu i kału Odruch kolanowy Stuknięcie w ścięgno, poniżej rzepki pod kolanem powoduje szybki wyprost kolana Występujące tylko u noworodka i/lub niemowlęcia a zanikające lub patologiczne u człowieka dorosłego Odruch Babińskiego unoszenie dużego palca przy podrażnieniu stóp Odruch toniczno-szyjny wraz z odwróceniem głowy wyprostowują się kończyny po tej samej stronie, a kurczą po przeciwnej Odruch Moro unoszenie kończyn i przyciąganie ich do ciała w geście obejmowania Odruch chwytny Zaciskanie dłoni na przedmiocie i mocne trzymanie, tak że można dziecko unieść w górę i oderwać od podłoża Odruch marszu automatycznego Przy dotknięciu stóp z podłożem dziecko wykonuje rytmiczne ruchy chodzenia Odruch poszukiwania piersi Dziecko odwraca głowę w tę stronę, po której dotkniemy jego policzka/okolic ust
40. Teoria rozwoju psychospołecznego Erika Eriksona Erik Erikson (15.06.1902 – 12.05.1994) Erikson wyodrębnił osiem stadiów życia człowieka . Każdy z nich charakteryzuje się tym, że wywołuje u jednostki inny, specyficzny dla siebie kryzys .
41. Stadia rozwoju psychospołecznego według E. Eriksona Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie Niewłaściwe rozwiązanie 0–1,5 Ufność vs nieufność Podstawowe poczucie bezpieczeństwa Niepewność, lęk 1,5–3 Autonomia vs zwątpienie w siebie Postrzeganie siebie jako podmiotu zdolnego do kontrolowania własnego ciała i sprawcę działania Poczucie niezdolności kontroli przebiegu zdarzeń
42. Stadia rozwoju psychospołecznego według E. Eriksona Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie Niewłaściwe rozwiązanie 3–6 Inicjatywa vs poczucie winy Zaufanie do siebie jako inicjatora i twórcy Poczucie braku w ł asnej warto ś ci 6–okres dojrzewania Kompetencja vs poczucie ni ż szo ś ci Opanowanie podstawowych umiej ę tno ś ci intelektualnych i spo ł ecznych Brak pewno ś ci siebie, poczucie kl ę ski
43. Stadia rozwoju psychospołecznego według E. Eriksona Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie Niewłaściwe rozwiązanie Adolescencja Tożsamo ść vs pomieszanie ról Poczucie siebie jako osoby Poczucie fragmentacji w ł asnego „ja”, niejasne poczucie siebie Wczesna doros łość Intymno ść vs izolacja Zdolność do nawi ą zywania bliskich wi ę zi i zaanga ż owania się wobec innych Poczucie osamotnienia i separacji, zaprzeczanie potrzebie bliskości
44. Stadia rozwoju psychospołecznego według E. Eriksona Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie Niewłaściwe rozwiązanie Średnia dorosło ść Produktywno ść vs stagnacja Koncentracja troski poza „ja” – na rodzinie, społeczeństwie, przyszłych pokoleniach Troska o siebie, brak orientacji na przyszło ść Pó ź na doros ł o ść Integralno ść ego vs rozpacz Poczucie pe ł ni, podstawowa satysfakcja z ż ycia Poczucie bezowocno ś ci ż ycia, rozczarowanie
45.
46.
47. Operacja zakłada jakąś formę działania, operowania w celu rozumienia świata. Operacje to systemy wewnętrznych działań Schematy są wyrażone w działaniu zewnętrznym, sięganiu, chwytaniu, manipulowaniu
Odruchy występujące u noworodka można podzielić na dwie grupy: Wspólne dla noworodka i człowieka dorosłego Występujące tylko u noworodka i/lub niemowlęcia a zanikające lub patologiczne u człowieka dorosłego.
Niemowlęctwo Noworodek jest całkowicie zależny od swoich opiekunów. Źródłem jego nieufności jest zagrożenie homeostazy; źródłem ufności – fakt doznania opieki. Osiągnięcie poczucia ufności jest wskaźnikiem prawidłowo przebiegającego procesu przystosowania. Przejawy ufności dziecka: głębokość snu, łatwość przyjmowania pokarmu i wydalania. Matka staje się dla dziecka wewnętrzną pewnością i zewnę-trzną przewidywalnością. Ufność wyraża się też w jego aktywności poznawczej – bada ono świat narażając się na doznania przykre, a oczekując przyjemnych. Ząbkowanie – moment krytyczny w kształtowaniu się ufności; mogą kształtować się wtedy tendencje masochistyczne (szukanie ulgi przyjemności w ranieniu siebie). Wczesne dzieciństwo Dziecko uczy się panować nad własnym organizmem. Zaczyna różnicować własne stany wewnętrzne i kontrolować je, staje się bardziej samodzielne. Z poczucia samokontroli rodzi się poczucie autonomii własnego istnienia. Utrata samokontroli wywołuje wstyd i zwątpienie we własną autonomię. Uczucie wstydu określa Erikson jako reakcję na sytuację, w której człowiek jest przez innych oglądany, gdy nie czuje się gotów do tego aby być oglądanym. Uczucie wstydu może wywoływać wrogość do siebie, człowiek pragnie być niewidzialnym, zmaleć lub zniknąć. Zwątpienie we własną autonomię – utrata samokontroli lub nadmierna kontrola rodziców. Konsekwencje konfliktu związanego z kształtowaniem się poczucia autonomii: nadmierna, obsesyjna skłonność do samokontroli i manipulowania sobą (nerwica natręctw), lęki paranoidalne, urojenia prześladowcze
I średnie dzieciństwo Dziecko pod wpływem otoczenia spostrzega kuszące możliwości „podboju świata”, rozwija zdolność samoobserwacji i kierowania sobą, przejawia inicjatywę w działaniu. Następuje zderzenie własnego autonomicznego zachowania dziecka z autonomicznym zachowaniem innych ludzi. Pojawia się niezgodność interesów, dziecko przegrywa. Pojawia się frustracja, poczucie winy, chęć wycofania się z podjętej aktywności. Dziecko różnicuje ludzi ze względu na płeć, identyfikuje się z rodzicem tej samej płci i rywalizuje z nim o uczucie adorowanego rodzica płci przeciwnej. Niepowodzenie prowadzi do poczucia winy i lęku przed karą. Dziecko podejmuje inicjatywy nie wywołujące konfliktu – posługiwanie się narzędziami, zabawkami, opieka nad młodszymi dziećmi. Patologiczne rozwiązanie kryzysu wyraża się w histerycznym wyparciu własnych pragnień i popędów. II średnie dzieciństwo Dziecko czerpie przyjemność z posługiwania się narzędziami, uczy się posługiwać symbolami, ćwiczy wytrwałość i cierpliwość. Niepowodzenie i utrata statusu w grupie wywołuje poczucie niższości i utrudnia identyfikację z grupą której się pracowało. Przebieg rozwoju w tej fazie decyduje o późniejszym stosunku do pracy, do ludzi, z którymi się pracuje i zdolności do sukcesu. Nieprzystosowanie może polegać na niemożności identyfikowania się z grupą i z pracą, na poczuciu niższości lub na ograniczeniu siebie i takim zacieśnieniu horyzontów, że nie mieści się w nim nic poza pracą.
Wczesna i późna adolescencja Pokwitanie i dorastanie. Szybkie zmiany fizyczne i fizjologiczne powodują zachwianie obrazu „ja” i konieczność skonfrontowania tego, co się sądzi o sobie z wyobrażeniami jakie inni mają o człowieku. Do najważniejszych zadań należy wybór zawodu i partnera seksualnego. Kształtuje się poczucie tożsamości – jest się kimś określonym zarówno we własnych oczach, jak i w oczach innych ludzi Czynniki związane z kształtowaniem się tożsamości: Rozwój perspektywy czasowej-zdolność spostrzegania własnego życia jako przebiegającego i ograniczonego w czasie. Pewność, że jest się sobą. Wypróbowywanie ról. Przewidywanie sukcesu-umożliwia ustalenie tożsamości zawodowej. Identyfikacja seksualna. Polaryzacja przywództwa-zdolność podporządkowania się przywódcy i bycia przywódcą. Polaryzacja ideologiczna-określenie własnej przynależności ideologicznej. Nierozwiązany konflikt wokół tożsamości wyraża się w poczuciu rozproszenia ról, które się podejmuje, w rozproszeniu tożsamości Najczęstszy przejaw nieprzystosowania to niezdolność do identyfikacji z zawodem, może pojawić się też tożsamość negatywna - określenie się przez zanegowanie pozytywnych oczekiwań i wartości społecznych (może wyrażać się w formie przestępczej itp.). Wczesna dorosłość Intymność wywołuje lęk, gdyż wiąże się z niebezpie-czeństwem utraty w kontakcie z partnerem poczucia „ja”. Lęk ten prowadzi do poczucia izolacji i unikania związków wymagających intymności. Osiągnięcie intymności w małżeństwie jest zarazem przygotowaniem podstaw dla zdrowego rozwoju potomstwa.
Średnia dorosłość Płodność w teorii Eriksona to chęć posiadania potomstwa i opiekowania się nim z pełnym poczuciem odpowiedzialności rodzicielskiej. Regresja w tym stadium wyraża się w obsesyjnej potrzebie pseudointymności oraz okresowym wzajemnym wstrętem partnerów do siebie.
